PAMIĘĆ DZIECKA – JAK JĄ ROZWIJAĆ?
Pamięć małego dziecka rozwija się bardzo dynamicznie. Początkowo jest ona mimowolna – maluszek nie wybiera intencjonalnie, które zdarzenia czy informacje zapamięta. Jednocześnie, jego umysł jest chłonny, jak gąbka, dlatego większość dzieci w okolicy 2-3 urodzin bez trudu recytuje krótkie wierszyki, ulubione piosenki czy fragmenty często czytanych książeczek.
Okres przedszkolny i wczesnoszkolny są umownie nazywane tzw. “wiekiem pamięci” – dzieci w tym wieku z wielką łatwością zapamiętują nowe informacje: nie tylko fakty, ale także nowe słownictwo, sekwencje zdarzeń, konkretne zachowania, itp. To tzw. pamięć mechaniczna polegająca na reprodukcji materiału. Nadal przeważa także pamięć mimowolna. W okresie szkolnym powoli pojawia się umiejętność selekcjonowania informacji i świadomego uczenia się konkretnych partii materiału (pamięć dowolna). Jednocześnie dzieci w tym wieku zaczynają stosować świadomie strategie ułatwiające zapamiętywanie: budowanie ciągów skojarzeń, interpretację, nadawanie sensu przyswajanemu materiałowi. To tzw. pamięć logiczna.
Jak wspierać rozwój pamięci?
- W przypadku najmłodszych dzieci najprostszą strategią jest wspólna zabawa, mówienie do dziecka, czytanie książeczek, wierszyków, śpiewanie piosenek. Doskonałym sposobem jest także angażowanie wielu zmysłów na raz (czyli wszelkiego rodzaju piosenki z elementami naśladowania).
- W przypadku przedszkolaków pomocne może być rozmowa i zadawanie pytań. Prowokowanie dziecka do opisywania swoimi własnymi słowami np. treści książki, odtwarzanie minionego dnia (gdzie byliśmy, co widziałeś w zoo, jakie zwierzątko podobało ci się najbardziej, itp.) przyczynia się do odświeżania i utrwalania śladów pamięciowych.
- W przypadku starszych dzieci pomocne może być budowanie sieci skojarzeń, pokazywanie jak powiązać nowo nabywany materiał z tym, który jest już znany.
- Nie do przecenienia (w każdym wieku) jest także uczenie przez zabawę – emocje (zarówno pozytywne i negatywne) są kodowane w części mózgu nazywanej ciałem migdałowatym i są one zapisywane o wiele szybciej niż te kodowane w hipokampie (pamięć epizodyczna) czy korze mózgowej (pamięć długotrwała). Poza tym człowiek w sposób naturalny łatwiej uczy się tego, co go ciekawi, zajmuje, dlatego odpowiednio atrakcyjna forma przekazu i realne zaangażowanie dziecka w proces uczenia, sprzyja budowaniu trwałych śladów pamięciowych.
Zabawy angażujące pamięć, umiejętność logicznego myślenia:
Trening pamięci i poszczególne ćwiczenia na pamięć dla dzieci powinny być jednak rozsądnie wplecione w ich codzienny tryb zajęć i nie stanowić dla nich dodatkowego obciążenia. Jakie ćwiczenia warto stosować?
- puzzle
- ciągi polegające na zapamiętywaniu kolejności ułożonych kart z obrazkami lub wyrazami
- memory
- treningi uważnego patrzenia polegające na staraniu się odtworzyć z pamięci, jak największej liczby detali
- budowanie ciągów skojarzeń
Zabawy wprowadzające sekwencje:
- głuchy telefon (dziecko ma dokładnie powtórzyć zdanie, które usłyszało);
- jedziemy na wycieczkę: zabawę zaczynamy mówiąc „jedziemy na wycieczkę i zabieramy...”. Wymyślamy i wymieniamy na zmianę z dzieckiem rzeczy, jakie zabieramy na wycieczkę powtarzając przy tym już te wcześniej wymienione, np.
mama: „Jedziemy na wycieczkę i zabieramy plecak”
dziecko: „Jedziemy na wycieczkę i zabieramy plecak i namiot”
mama: „Jedziemy na wycieczkę i zabieramy plecak, namiot i piłkę”
dziecko: „Jedziemy na wycieczkę i zabieramy plecak, namiot, piłkę i koc” itd.
Tę zabawę możemy modyfikować, wprowadzając inny początek, np. „Jesteśmy w sklepie i kupujemy...”
- pokazujemy dziecku sekwencje ruchów, np. ręce na bok, 2 klaśnięcia i prosimy, żeby dziecko to odtworzyło.
Podaj kolejność - za parawanem układamy w rzędzie kilka przedmiotów, odsłaniamy, dziecko przygląda się przedmiotom zapamiętując ich kolejność. Ponownie zasłaniamy parawan, a zadaniem dziecka jest wymienienie przedmiotów w kolejności.
Memory - gra polega na łączeniu w pary i zapamiętywaniu, gdzie ukryte są takie same obrazki. Najlepiej, by obrazki przedstawiały zwierzęta, pojazdy, zabawki, rzeczy bliskie dziecku. Najprostsze wersje przeznaczone są już dla 3 latków. Starsze dzieci doskonale poradzą sobie z większą ilością obrazków.
Pytania do ilustracji - pokazujemy dziecku ilustrację i prosimy by przez 30 sekund uważnie jej się przyglądało. Następnie zabieramy rysunek i prosimy o odpowiedzenie na różne pytania dotyczące tego co znajdowało się na obrazku.
Powtórz rytm – wyklaskiwanie, wytupywanie rytmu - rozwija pamięć słuchową.
Ćwiczenia na pamięć ze starszym dzieckiem. Oto kilka pomysłów:
- czytanie bajek – świetnie sprawdza się w każdym wieku; pomaga skoncentrować się na jednej historii i zaangażować w narrację opowieści;
- żonglowanie – doskonałe ćwiczenie na koncentrację uwagi i wyciszenie umysłu – wystarczy 1 lub 2 piłeczki (ewentualnie zwinięte w kłębek skarpetki lub woreczki z grochem). Przy przerzucaniu piłeczek obie półkule mózgu muszą ze sobą współpracować, dzięki temu powstają między nimi nowe połączenia, a ich praca synchronizuje się;
- wymyślanie historii – osoba dorosła rozpoczyna bajkę pierwszym zdaniem, kolejne zdanie dopowiada dziecko. Historię można kontynuować aż do wymyślonego zakończenia;
- zapamiętywanie – spośród 10 podanych przez rodzica rzeczowników dziecko musi zapamiętać wszystkie owoce/pojazdy/kolory. To doskonały trening pamięci słuchowej oraz umiejętności kategoryzacji.
Poniżej przykładowe ćwiczenia pamięci:
https://www.youtube.com/watch?v=EzFXSaRQqUs
https://www.youtube.com/watch?v=tz3c90o7zEM
https://www.youtube.com/watch?v=xLI1YxzIeIo
Propozycje gier planszowych pamięciowych:
https://www.youtube.com/watch?v=5Bad59Bf-jk
Życzę udanej zabawy - Krystyna Dura
« poprzednia |
---|